دکتر علی امامیان فر | پروژه معماری
نوشته های مشابه
معماری پهلوی Pahlavi Architecture
معماری پهلوی Pahlavi Architecture تحقیقات انجام شده در این زمینه:
استاد راهنما دکتر علی امامیان فر
.
معماری پهلوی Pahlavi Architecture
(۱۳۰۴-۱۳۵۷ خورشیدی) (۱۹۲۴-۱۹۷۹ میلادی)عصر پهلوی آغاز تحولات گسترده و زیر بنایی در شئون مختلف جامعه ایران بود. در عصر قاجاریه، خاستگاه مدرنیزاسیون محیط زندگی درباریان و کاخ ها بود. ولی با شروع عصر پهلوی، ارتباط با غرب و استفاده از تکنولوژی غرب جهت تبدیل یک جامعه سنتی به یک جامعه مدرن به سرعت صورت پذیرفت و مدرنیزاسیون به صورت فراگیر در کشور آ غاز شد. معماری عصر پهلوی به دو دوره مشخص پهلوی اول و پهلوی دوم تقسیم می شود..
۱- پهلوی اول
دورره ی سلطنت پهلوی اول اهمیت بسیار زیادی در تاریخ شهرسازی ایران دارد. در این دوره است که از بطن شهرهای سنتی ایران شهرهای مدرن رشد و نمو کرده است یکی از علل عمده آن ورود اتومبیل به کشور بود. این وسیله نقلیه جدید نیاز به معابر مستقیم، عریض و آسفالته داشت .
شیوه هایی که در دوره پهلوی اول شکل گرفت: ۱- سنت گرایی، ۲– سبک ملی، ۳- مدرن متعالی (ارت دکو)، ۴- سبک بین الملل.
۱-۱ ویژگی های ساختمان های سنت گرایی در پهلوی اول: ۱- نماها و نمادهای غالب بنا به شیوه اصفهانی. ۲- پلان غالبا به صورت برون گرا به تبعیت از ساختمان های نئوکلاسیک و مدرن در غرب. ۳- اجرای بدنه بنا، طاق ها ، قوس ها و نماها با استفاده از آجر. ۴- استفاده از کاشی لعاب دار فیروزه ای با نقوش اسلیمی و ختایی برای تزیینات ساختمان. ۵- بام ساختمان عمدتا به صورت شیب دار با خرپایی چوبی و یا فلزی و پوشش شیروانی. ۶- سازه ساختمان با استفاده از دیوار بابر و گاهی تیر و ستون. ۷- تیرها، و نرده ها با استفاده از مصالح چوبی و یا فلزی.
معماری پهلوی Pahlavi Architecture
۱-۲ عوامل موثر در پیدایش سبک ملی: ـ ملی گرایی: احیاءهویت باستانی کشور و انگیزه های ملی گرایانه عامل مهمی در احداث ساختمان هایی به شیوه باستان بود. ـ حمایت حاکمیت : ساخمان های سبک ملی و یا تلفیق شده با این سبک ، نمادهای حکومتی بودند. ـ کاوش های باستانی در ایران: تاثیر در عامل باستان شناسی و باستان گرایی از جمله عواملی است که در شکل گیری بخش هایی از معماری ملی گرای دوره ی پهلوی اول موثر بوده است. ـ معماری تاریخ گرا در غرب: جریانات معماری در غرب بی تاثیر بر تحولات معماری در ایران نبود.
۱-۳ معماری مدرن متعالی (ارت دکو):۱- عدم رجعت به تاریخ و گذشته ۲- استفاده از مصالح و فن آوری مدرن ۳- استفاده از خطوط مستقیم ۴- استفاده از تزییینات نو ظهور و صنعتی ۵- بکارگیری پلان ها و نماهای متقارن و غیر متقارن ۶- بالای برج ها به صورت پلکانی.
۱-۴ خصوصیات شاخص سبک بین الملل: ۱- نمایش حجم به جای جرم ۲- تاکید بر روی تعادل به جای تقارن ۳- عدم استفاده از تزیینات الحاقی ۴- عدم رجعت به تاریخ و گذشته ۵- استفاده از هندسه اقلیدس و تاکید بر خطوط افقی کشیده در نما ۶- استفاده از مصالح و فن آوری مدرن ۷- بام مسطح و یا شیبدار
معماری پهلوی Pahlavi Architecture
۲- شهرسازی در دوره پهلوی دوم
شهر سازی در این دوره، ادامه فعالیت هایی بود که از دوره پهلوی اول آغاز شده بود احداث خیابان های جدید به صورت شطرنجی بر روی بافت قدیم شهرهای بزرگ وکوچک، تخریب بافیمانده حصار شهرها و پرکردن خندق ها و احداث ساختمان های جدید با عملکردهای نوین از جمله مهم ترین تغییرات در بافت شهرهای ایران بود. در این دوره با شتاب بیشتری نسبت به دوره قبل، بسیاری از ساختمان های سنتی همچون آب انبارها، یخچال ها، کاروانسراها، حمام ها و حتی بعضی از بازارها عملکرد خودرا از دست دادند.
در معماری پهلوی دوم نیز شیوه هایی بیشتر تحت تاثیر قرار گرفت مانند: ۱- معماری سنتی و سنت گرایی ۲- معماری مدرن متعالی و متاخر (ارت دکو) ۳- معماری ارگانیک در پهلوی دوم ۴- معماری نوگرایی ایرانی ۵- معماری های – تک
معماری پهلوی Pahlavi Architecture
۲-۱ معماری سنتی و سنت گرایی در دوره پهلوی دوم: ورود مستمر تکنولوژی و تجهیزات مدرن ، به حذف ابنیه با کارکردهای سنتی و منسوخ شدن شیوه های سنتی شد. ولی کماکان بناهایی جدید مانند بناهای مذهبی و بازار و همچنین ساختمان هایی با عملکرد نوین به سبک سنت گرایی طراحی و اجرا گردید
۲-۲ معماری مدرن متعالی و متاخر (ارت دکو) در دوره پهلوی دوم:۱- بدنه بنا ترکیب سطوح صاف و منحنی. ۲- استفاده از خطوط مستقیم، کشیده و انحنا دار. ۳- تزیینات به اشکال جدید و صنعتی، اجرا با فلز و یا سیمان. ۴- به کارگیری مصالح و فن آوری مدرن. ۵- نماها با پوشش سیمان و یا سنگ پلاک. ۶- نرده ها فلزی، پرکار و با اشکال منحنی، مورب و زیگزاگ. ۷- پوشش نماها با سنگ پلاک، بتن نمایان و یا سیمان – به ندرت آجر. ۸- اسکلت بنا فلزی و یا بتنی. ۹- در نما تاکید بر تقسیمات و خطوط افقی ، برای بناهای بلند مرتبه تاکید بر خطوط عمودی. ۱۰- پنجره ها وسیع، غالبا کشیده و افقی، بام مسطح. ۱۱- غالبا فاقد تزیینات ، به ندرت تزیینات کاشی کاری. ۱۲- به کارگیری مصالح ، فن آوری و امکانات مدرن.
۲-۳ معماری ارگانیک در پهلوی دوم:۱- نمایش مصالح به صورت طبیعی. ۲- تلفیق محیط مصنوع با محیط طبیعی. ۳- همجواری مصالح طبیعی و مصنوعی در کنار یکدیگر. ۴- استفاده از اشکال و فرم های طبیعی. ۵- حداقل دخالت در محیط طبیعی
معماری پهلوی Pahlavi Architecture
۲-۴ ویژگی های سبک معماری نوگرایی ایرانی : ۱- ایده طراحی با توجه به خصوصیات عصر مدرن و ویژگی های فرهنگی تاریخی ایران. ۲- تلفیق سبک های معماری مدرن با شیوه های معماری تاریخی ایران در طرح کالبدی بنا. ۳- استفاده از تزیینات شیوه های معماری تاریخی ایران. ۴- به روز نمودن نمادهای تاریخی برای عملکردها و مفاهیم جدید. ۵- به کارگیری مصالح، فن آوری و امکانات مدرن.
نوگرایی در دوره پهلوی دوم: یکی از دوره های شاخص تلفیق معماری غرب و ایران، از نیمه دهه بیست و عمدتا در طی سه دهه سی، چهل و پنجاه شمسی در زمان سلطنت پهلوی دوم بود. در این زمان تعدادی از معماران برجسته، ساختمان های مهم و ارزشمندی را با تلفیق معماری مدرن غرب با معماری تاریخی ایران (شیوه های پارتی ، رازی و اصفهانی) طراحی کردند. در این بناها، تلفیق این دو معماری کاملا متفاوت، به شیوه بدیع و با ترکیبی زیبا صورت پذیرفت. پس از وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ ، اغلب طراحان این ساختمانها به خارج از کشور رفتند . در طرح های آن ها پس از این زمان ، ایده این سبک معماری دیده نمی شود . لذا سال ۱۳۵۷ را می توان سال پایان معماری نوگرای ایرانی نامید.
۲-۵ معماری های – تک در دوره پهلوی دوم: ۱- نگاه به آینده و پرهیز از بکارگیری نمادهای تاریخی. ۲- نمایان نمودن سازه، تاسیسات و سیرکلاسیون. ۳- شفاف نمودن بدنه و اجزا ساختمان. ۴- بکارگیری مصالح براق فلزی و یا بتن نمایان در سطوح ساختمان. ۵- استفاده از اجزا کششی سبک.
ساختمانهایی که در اوخر دوره پهلوی پیرو های-تک بوجود امدند شامل: ورزشگاه فرح اباد تختی، ساختمان فرهنگی صدا و سیما (صبا)، موزه منطقه ایی کرمانشاه. تصویر منتشر شده برج شهیاد (ازادی) معمار حسین امانت در تهران.
